Ο Νίκος Νικολάου (Ύδρα, 1909 – Αθήνα, 27 Ιουλίου 1986) ήταν διακεκριμένος Έλληνας ζωγράφος, χαράκτης και γλύπτης της λεγόμενης «γενιάς του ’30». Γεννήθηκε το 1909 στην Ύδρα, αλλά μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η οικογένειά του μετακόμισε στην Αθήνα και εγκαταστάθηκε στην Πλάκα. Το 1929, ο Νικολάου έγινε δεκτός στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου σπούδασε ζωγραφική με δασκάλους τον Ουμβέρτο Αργυρό και τον Κωνσταντίνο Παρθένη.
Στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών γνώρισε τον ζωγράφο Γιάννη Μόραλη, με τον οποίο δημιούργησε μακροχρόνια φιλία.
Παρουσίασε τα πρώτα του έργα το 1932 στην έκθεση των μαθητών της Σχολής Καλών Τεχνών. Το 1935 έγινε μέλος της ομάδας «Ελεύθεροι Καλλιτέχναι» και συμμετείχε σε έκθεση που οργανώθηκε στον Παρνασσό. Παρέα με τον Μόραλη, το 1937 έφυγε για να συνεχίσει τις σπουδές του στο Παρίσι και στη Ρώμη. Ο πόλεμος του 1940 τον ανάγκασε να διακόψει τις σπουδές του και να επιστρέψει στην Αθήνα.
Μετά τον πόλεμο, ο Νικολάου αφοσιώθηκε στη ζωγραφική. Συμμετείχε στην ίδρυση της ομάδας «Αρμός» και στις εκθέσεις της και το 1947 πραγματοποίησε την πρώτη ατομική του έκθεση στην αίθουσα τέχνης «Ρόμβος». Από το 1949 ανέλαβε να φιλοτεχνήσει τοιχογραφίες με την τεχνική της νωπογραφίας σε διάφορα δημόσια κτίρια, μεταξύ των οποίων στην Πάντειο Σχολή (σημερινό Πάντειο Πανεπιστήμιο).
Από το 1954 συνεργάστηκε με το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν, για το οποίο δημιούργησε σκηνικά και κοστούμια για πολλές παραστάσεις. Το 1964 εγκαταστάθηκε στην Αίγινα μαζί με τη σύζυγο του Αγγέλα Ζουμπουλάκη. Την ίδια χρονιά εκλέχτηκε τακτικός καθηγητής σχεδίου στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, όπου δίδαξε για μία δεκαετία διατελώντας και διευθυντής της μέσα στα χρόνια της Δικτατορίας. Υπήρξε συνεργάτης του περιοδικού Νέα Εστία.
Κατά τη δεκαετία του 1970, ο Νικολάου άρχισε να ζωγραφίζει με το δικό του μοναδικό τρόπο θαλασσινά βότσαλα. Ταυτοχρόνως, ασχολήθηκε με τη χαρακτική και με την εικονογράφηση βιβλίων. Ασχολήθηκε επίσης με τη γλυπτική, αλλά αυτή παραμένει η λιγότερο γνωστή πλευρά του έργου του. Πέθανε στην Αθήνα το 1986. Λίγο μετά τον θάνατό του, κυκλοφόρησε το μοναδικό του βιβλίο που τιτλοφορείται Η περιπέτεια της γραμμής στην τέχνη (Αθήνα 1986).
Η ζωγραφική του εμπνέεται καταρχήν από τη φύση, αλλά και από αρχαϊκές μορφές τέχνης, από τις οποίες δανείζεται την εκφραστική λιτότητα του σχεδίου και τα επίπεδα γαιώδη χρώματα. Συνδυάζει την αφαιρετικότητα μιας σύγχρονης γραφής με την καθαρή γραμμή που χαρίζει το ελληνικό φως.
Έργα του Νίκου Νικολάου έχουν παρουσιαστεί σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Το 1936 και το 1964 εκπροσώπησε την Ελλάδα στη Μπιενάλε της Βενετίας και το 1957 στη Μπιενάλε του Σάο Πάολο. Το 1991 πραγματοποιήθηκε έκθεση έργων του στην Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας. Την άνοιξη του 2005, το Μουσείο Μπενάκη διοργάνωσε μεγάλη αναδρομική έκθεση με έργα του. Η ίδια έκθεση μεταφέρθηκε λίγο αργότερα στο Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού στο Βερολίνο.
Ατομικές εκθέσεις
2017 Βιβλιοπωλείο του Μορφωτικού Ιδρύματος Εθνικής Τραπέζης, Θεσσαλονίκη
2017 Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (Μέγαρο Εϋνάρδου), Αθήνα
2005 Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα
2000 Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Αθήνα
1998 Adam Galleries, Αθήνα
1994 Παρνασσός, Αθήνα
1991 Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Αθήνα
1989 Κέντρο Γραμμάτων και Τεχνών Άποψη, Αθήνα
1989 Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών-Παράρτημα Ύδρας, Ύδρα
1988 Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Αθήνα
1985 Αίθουσα Τέχνης Εποχές, Κηφισιά
1985 Αίθουσα Τέχνης Άνεμος, Κηφισιά
1984 Γκαλερί Ζουμπουλάκη, Αθήνα
1979 Γκαλερί Ζουμπουλάκη, Αθήνα
1972 Γκαλερί Ζουμπουλάκη, Αθήνα
1965 Αίθουσα Τέχνης Αθηνών Χίλτον, Αθήνα
1962 Ελληνοαμερικάνικη Ένωση, Αθήνα
1961 Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτο, Αθήνα
1961 Αίθουσα Αρμός, Αθήνα
1961 Γκαλερί Ζουμπουλάκη, Αθήνα
1948 Αίθουσα Ρόμβος, Αθήνα
Ομαδικές εκθέσεις (επιλογή)
2015 Μικρές Ζωγραφιές 2015, Γκαλερί Ζουμπουλάκη, Αθήνα
2008 Η Αίγινα των Ζωγράφων, Πολιτιστικό Κέντρο Μελίνα Μερκούρη, Αθήνα
2006 Παρίσι – Αθήνα 1863-1940, Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Αθήνα
2000 Classical Memories in Greek Art, Onassis Cultural Center – Olympic Tower, Νέα Υόρκη, Η.Π.Α.
1999 Plastic art testimony from modern Greece, National Museum of Art of Romania, Βουκουρέστι, Ρουμανία
1998 Νεοελληνική Χαρακτική και Σχέδια 1900-1960, Αίθουσα Σκουφά, Αθήνα
1994 Οι Δάσκαλοι, Αίθουσα Σκουφά, Αθήνα
1986 Settanta artisti da 12 paesi dipingono “l΄amore e la Pace”, Chiesa Santo Spirito, Φλωρεντία, Ιταλία
1985 The Hellenic Dimension, Museum of Science and Industry, Σικάγο, ΗΠΑ
1981 Έκθεση Σύγχρονης Ελληνικής Χαρακτικής, Ελληνικό Προξενείο Νέας Υόρκης, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ
1980 Μάσκες, Γκαλερί Ζουμπουλάκη, Αθήνα
1975 Ομαδική Έκθεση, Γκαλερί Ζουμπουλάκη, Αθήνα
1973 Salon de Mai, Musee du Grand Palais, Παρίσι, Γαλλία
1970 EXPO 1970, Museum of Fine Arts, Osaka, Ιαπωνία
1965 Summer Group Show 1965, Αίθουσα Τέχνης Αθηνών Χίλτον, Αθήνα
1964 32 Biennale di Venezia 1964, Βενετία, Ιταλία
1959 3η Μπιενάλε Αλεξάνδρειας, Αλεξάνδρεια, Αίγυπτος
1959 Salon de l΄Art Libre, Palais des Beaux-Arts de la Ville de Paris, Παρίσι, Γαλλία
1957 IV Bienal de Sao Paulo, Sao Paulo, Bραζιλία
1953 Mostra di pittura hellenica contamporanea, Galleria Nazionale d΄ Arte Moderna, Ρώμη, Ιταλία
1949 Έκθεσις Καλλιτεχνικής Ομάδος Αρμός, Ζάππειο Μέγαρο, Αθήνα
1935 Ελεύθεροι Καλλιτέχναι, Παρνασσός, Αθήνα
